డా. రక్కిరెడ్డి ఆదిరెడ్డి

ఆధునిక ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో రాజకీయ పరిపాలన విధానం రోజురోజుకు అభద్రతాభావంతో కొనసాగుతుంది. 2014 తర్వాత భారతదేశంలో నెలకొన్న రాజకీయ వ్యవస్థలో ఇది స్పష్టంగా కనబడుతుంది. రాజకీయాలలో పూర్తిగా అడుగంటిన విలువలు, వాటి పర్యాయపదమే అభద్రతాభావం.  ఎందుకంటే ఒకప్పటి రాజకీయ వ్యవస్థను పరిశీ లించి, ప్రస్తుత ఆధునిక ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థను చర్చించినట్లయితే మనకు రాజకీయా లలో నెలకొంటున్న పరిణామాలు, అధికారంలో ఉన్న రాజకీయ పార్టీ, ప్రతిపక్షంలో ఉన్న పార్టీలు వ్యవహరిస్తున్న తీరును బట్టి చూస్తే హైబ్రిడ్ రాజకీయ పరిపాలన వ్యవ స్థ స్పష్టంగా కనబడుతుంది. 

అరిస్టాటిల్ ప్రపంచ రాజనీతి పితామహుడుగా కాగా భారత రాజకీయ పితామహుడు భీమ్‌రావ్ రామ్‌జీ అంబేద్కర్ ఒక  న్యాయనిపు ణుడు, ఆర్థికవేత్త, సంఘ సంస్కర్త , రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన న్యాయ శాఖ మంత్రిగా భారత రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించే కమిటీకి నాయకత్వం వహించారు. కమిటీలోని కే ఎం మున్షీ, అల్లాడి కృష్ణస్వామి, టీటీ కృష్ణమాచారిలాంటి ఆరుగు రు సభ్యులు తమదైన రంగాల్లో  నిష్ణాతులు.

ఇంతటి గొప్ప మేధావులచే రూపొ ందించబడిన రాజకీయ వ్యవస్థను నేటి ఆధునిక హైబ్రిడ్ పరిపాలకులు సమయానుకూలంగా, ప్రజా సంక్షేమానికి విరుద్ధం గా వ్యవహరిస్తున్న తీరును మనం గమనించవచ్చు. దేశంలో ప్రధానంగా సామాజిక ,ఆర్థిక వ్యత్యాసాలతో కొనసాగుతున్న సమాజంలో ఎదురవుతున్న సమస్యలను పరిష్కరించడంలో పాలకులు దృష్టి కేంద్రీకరించడం లేదనే విమర్శలు ఉన్నాయి.

దేశంలో కానీ, రాష్ట్రాలలో కానీ ఏకపార్టీ పరిపాలన విధానం లేకపోవడం వల్ల అతుకుల బొంత పరిపాలనా వ్యవహారాలు సమర్థవంతమైన సరళీకృత వ్యవస్థ ను నిర్మించలేకపోతున్నాయి ఎప్పుడు తాము అధికారాన్ని కోల్పోతామో అన్న అభద్రతాభావంలో పాలనా వ్యవహారాలు కొనసాగుతున్నాయి. రాజకీయాలలో నీతి నియమాలు, ధర్మబద్ధమైన విధానం పూర్తిగా అడుగంటాయని చెప్పవచ్చు.

అక్రమంగా సంపాదించిన ఆర్థిక వనరులతో ప్రత్యర్థి పార్టీలను కొనుగోలు చేయడం.. ఇదీ ప్రస్తుత ఆధునిక రాజకీయ వ్యవస్థలో నడుస్తున్న విధానం.ప్రపంచంలోనే పెద్ద ప్రజాస్వామిక దేశమైన భారతదేశంలోని రాజకీయ వ్యవస్థ అభద్రతాభావంలో కొనసాగుతోంది. దీనిని చక్కదిద్దుకోవడానికి పాలకులు పడరాని పాట్లు  పడవల సిన వస్తోందని రాజకీయ మేధావులు అంటున్నారు.

మూడు ప్రధాన రాజకీయ వ్యవస్థలు

యేల్ ప్రొఫెసర్ జువాన్ జోస్ లింజ్ ప్రకారం నేడు మూడు ప్రధాన రకాల రాజకీయ వ్యవస్థలు ఉన్నాయి. అవి ప్రజాస్వామ్యాలు, నిరంకుశ, రాజరిక పాలనలు, ఈ రెండింటి మధ్య కూర్చొని జరిపే నిరంకుశ పాలనలు (హైబ్రిడ్ పాలనలు).  రాజ్యాధికారం రాష్ట్రంలోని ప్రజలకు లేదా సాధారణ జనాభాకు అప్పగించబడిన ప్రభుత్వ వ్యవస్థ.  ప్రజాస్వామ్యసంక్షిప్త నిర్వచనం ప్రకారం పాలకులు పోటీ ఎన్నికల ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు.

అయితే ఇది మరింత విస్తృతమైన నిర్వచనాలు, లక్షణాలతో కూడిన రాజకీయ వ్యవస్థ.  రాజకీయ శాస్త్రవేత్తలు ప్రభుత్వ అధికార రూపాల వైవిధ్యాలను వివరిస్తూ అనేక టైపోలాజీలను సృష్టించారు. ప్రజాస్వామ్యం, అధికారవాదం మధ్య అస్ప ష్టమైన సరిహద్దును కలిగి ఉన్న రాష్ట్రాలు కొన్నిసార్లు హైబ్రిడ్ ప్రజాస్వామ్యాలు,  హైబ్రిడ్ పాలనలు లేదా పోటీ అధికార రాష్ట్రాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి. ఇక నిరంకుశత్వం  ప్రతిపక్ష రాజకీయ పార్టీలను నిషేధిస్తుంది.

రాష్ట్రానికి, వ్యక్తిగత, సమూ హ వ్యతిరేకతకు చెందిన రాజకీయ వాదనలను విస్మరిస్తుంది, చట్టవిరుద్ధం చేస్తుం ది. సమాజంలోని ప్రజారంగాన్ని, ప్రైవేట్ రంగాన్ని నియంత్రిస్తుంది. రాజనీతి శాస్త్ర రంగంలో నిరంకుశత్వం అనేది తీవ్ర రూపం.  దీనిలో అన్ని సామాజిక,-రాజకీయ అధికారాలు నియంత చేతిలో ఉం టాయి. అతను జాతీయ రాజకీయాలను, దేశ ప్రజలను కూడా నియంత్రిస్తాడు. రాచరికం అనేది ఒక ప్రభుత్వ రూపం. దీనిలో  చక్రవర్తి  జీవితకాలం లేదా పదవీ విరమణ చేసేవరకు దేశాధినేతగా పరిపాలిస్తారు. చక్రవర్తుల వారసత్వం ఎక్కువగా వంశపారంపర్యంగా ఉంటుంది .

ప్రజాస్వామ్య, నిరంకుశ లక్షణాలు

హైబ్రిడ్ పాలనఅనేది ఒక అధికార పాలన నుండి ప్రజాస్వామ్య పాలనకు అసంపూర్ణమైన ప్రజాస్వామ్య పరివర్తన ఫలితంగా తరచుగా సృష్టించబడిన ఒక రకమైన రాజకీయ వ్యవస్థ.  హైబ్రిడ్ పాలనలు ప్రజాస్వామ్య లక్షణాలతో నిరంకుశ లక్షణాల కలయికగా వర్గీకరించబడ్డాయి.  ఏకకాలంలో రాజకీయ అణచివేతలను, సాధారణ ఎన్నికలను నిర్వహించగలవు. పెట్రో-రాష్ట్రాల వంటి సహజ వనరులతో అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో హైబ్రిడ్ పాలనలు సాధారణంగా కనిపిస్తాయి .

ఈ పాలనలు పౌర అశాంతిని అనుభవిస్తున్నప్పటికీ, దశాబ్దాలుగా సాపేక్షంగా స్థిరంగా, దృఢంగా ఉండవచ్చు.  హైబ్రిడ్ పాలన అనే పదం రాజకీయ పాలనల బహురూప దృక్పథం నుండి ఉద్భవించింది. అది నిరంకుశత్వం లేదా ప్రజాస్వామ్య ద్వంద్వత్వాన్ని వ్యతిరేకిస్తుంది. కొంతమంది పండితులు కూడా హైబ్రిడ్ పాలన లు పూర్తి నియంతృత్వాన్ని అనుకరించవచ్చని వాదించారు. 1970ల నుండి వచ్చిన ప్రజాస్వామ్యీకరణ మూడవ తరంగం పూర్తిగా ప్రజాస్వామ్యం లేదా పూర్తిగా నిరంకుశత్వం లేని హైబ్రిడ్ పాలనల ఆవిర్భావానికి దారితీసింది.

ఉదాసీన ప్రజా స్వామ్య భావన లేదా ఎన్నికల అధికారవాద భావన ఈ హైబ్రిడ్ పాలనలను పూర్తిగా వివరించలేదు. ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం ముగిసినప్పటినుండి  ఇటువంటి పాలనలు అప్రజాస్వామిక దేశాలలో సర్వసా ధారణంగా మారాయి. 

1980 దశకంలో పరివర్తన అని పిలువబడే పాలనలకు సంబంధించి, హైబ్రిడ్ పాలన అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం ప్రారంభమైంది. థామస్ కారోథర్స్ ప్రకారం బలోపేతం చేయబడింది. మెజారిటీ పరివర్తన దేశాలు పూర్తిగా నియం తృత్వం లేదా ప్రజాస్వామ్యాన్ని ఆశించేవి కావు. పెద్దగా వాటిని పరివర్తన అని పిలవలేము. అవి రాజకీయంగా స్థిరమైన గ్రే జోన్‌లో ఉన్నాయి. వీటిలో మార్పులు దశాబ్దాలుగా జరగకపోవచ్చు. అందువల్ల, హైబ్రిడ్ పాలనలు అంతిమంగా ప్రజాస్వామ్యంగా మారతాయనే భావన లేకుండా పరిగణించాలని ఆయన పేర్కొన్నారు.

ఈ హైబ్రిడ్ పాలనలను సెమీ- అధికారవాదం లేదా ఎన్నికల అధికారవాదం అని పిలుస్తారు. హైబ్రిడ్ పాలనలు కొన్ని ప్రజాస్వా మిక లక్షణాలను ఉంచుతూ మరింత అధికార ధోరణిని కలిగి ఉన్నాయి. నిరంకుశ పాలనకు సంబంధించిన ప్రధాన సమస్యలలో ఒకటి ప్రజల నుండి వచ్చే బెది రింపులను నియంత్రించగల సామర్థ్యం. 

బలహీన ప్రజాస్వామ్య సంస్థలు

ప్రజాస్వామ్య మూడవ తరంగం తర్వాత  కొన్ని పాలనలు ప్రజాస్వామ్యానికి పరివర్తనలో చిక్కుకున్నాయి, దీనివల్ల బలహీనమైన ప్రజాస్వామ్య సంస్థలు ఏర్పడ్డాయి. పరివర్తన కాలంలో కీలకమైన సమయంలో సంస్థాగత యాజమాన్యం లేకపోవడం వల్ల ప్రజాస్వామ్యం , నిరంకుశత్వం మధ్య పాలనను గ్రే జోన్‌లోకి ఇది నడిపిస్తుంది. ఈ పరిణామాలు కొంతమంది విద్వాంసులు హైబ్రిడ్ పాలనలు పేలవంగా పని చేస్తున్న ప్రజాస్వామ్యాలు కాదని, అధికార పాలన కొత్త రూపాలని అని నమ్మడానికి కారణమయ్యాయి.

లోపభూయిష్ట ప్రజాస్వామ్య స్థిరత్వం అనేది ఈ కొత్త రకాల నిరంకుశత్వాలను వివరించడానికి, కొలవడానికి సూచిక. అదనంగా, రాజకీయ నాయకుల ఆమోదం రేటింగ్‌లు ఈ రకమైన పాలనలలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి.  నేడు, ’హైబ్రిడ్ పాలన’ అనేది రాజకీయంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న క్షేత్రాన్ని వివరించడానికి ఉపయో గించే పదం. ఇక్కడ అధికార నాయకులు తమ పాలనలను స్థిరీకరించే ప్రజాస్వామ్య అంశాలను చేర్చారు.

ఏది ఏమైనా ప్రజాస్వామ్య రాజకీయ వ్యవస్థలో నెలకొన్న అభద్రత పాలన ఉన్నంతకాలం సమాజం అభివృద్ధి ఉండదు. పాలనలో ఎన్ని రోజులు ఉంటాననే  ఆపనమ్మకంతో పాలకులు ఉంటే ప్రజా రంజకమైన పరిపాలన వ్యవస్థ ఎక్కడ ఉంటుంది? ఇప్పటికైనా రాజకీయ పార్టీలు విలువలతో కూడిన రాజకీయాల కోసం ముందుకు రావాలి.