డా.ముచ్చుకోట సురేష్‌బాబు :

2016లో అధిక విలువైన కరెన్సీ నోట్లను రద్దు చేయాలని ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణ యం ఆర్థిక అంతరాయాలను కలిగించింది. ముఖ్యంగా అనధికారిక రంగంలో, తాత్కాలిక ఉద్యోగ నష్టాలకు దారితీసింది. కోవిడ్- 19 మహమ్మారి, తదుపరి లాక్‌డౌన్ చర్యలు భారత ఆర్థిక వ్యవస్థపై తీవ్ర ప్రభావం చూపాయి. 

నిరుద్యోగం అనేది భారతదేశ ఆర్థిక రంగాన్ని సవాలు చేస్తూ ఉన్న ఒక క్లిష్టమైన సమస్య. విభిన్న శ్రామికశక్తితో ప్రపంచంలో అత్యధిక జనాభా కలి గిన దేశాలలో ఒకటిగా, నిరుద్యోగ రేటులో హెచ్చుతగ్గులు దేశం అభివృద్ధిపై దీర్ఘకాలిక ప్రభావాలను చూపుతుంది.  ఇన్‌స్టి ట్యూట్ ఫర్ హ్యూమన్ డెవలప్‌మెంట్,  ఇంటర్నేషనల్ లేబర్ ఆర్గనైజేషన్(ఐఎల్‌ఓ) సంయుక్తంగా రూపొందించిన ఇండి యా ఎంప్లాయ్‌మెంట్ రిపోర్ట్ 2024 ప్రకారం, భారతదేశ శ్రామిక జనాభా 2011లో 61 శాతం నుంచి 2021లో 64 శాతానికి పెరిగింది. 2036లో ఇది 65 శాతానికి చేరుకుంటుందని అంచనా.

అయితే, 2022లో ఆర్థిక కార్యకలాపాల్లో నిమగ్నమైన యువత శాతం 37 శాతానికి క్షీణించింది. స్థిరమైన ఉద్యోగవృద్ధిని పెంపొందించడానికి, దేశ భవిష్యత్తు శ్రేయస్సును భద్రపరచడానికి నిరంతర అప్రమ త్తత, సమర్థవంతమైన విధాన చర్యలు కీలకం. స్వతంత్ర ఆలోచనా సంస్థ అయిన సెంటర్ ఫర్ మానిటరింగ్ ఇండియన్ ఎకానమీ (సీఎంఐఈ)  తాజా డేటా ప్రకా రం,  2024 జూన్‌లో భారతదేశంలో నిరుద్యోగం రేటు 9.2 శాతంగా ఉంది. ఇది 2024 మేలో ఉన్న7 శాతం నుంచి గణనీయంగా పెరిగింది.

సీఎంఐఈ   కన్స్యూమ ర్ పిరమిడ్స్ గృహ సర్వే ప్రకారం 2024 జూన్‌లో మహిళా నిరుద్యోగం జాతీయ సగటును మించి18.5 శాతానికి చేరుకుంది. ఇది గత ఏడాది ఇదే కాలంలో 15.1 శాతంగా ఉంది. అదే సమయంలో, పురుషుల నిరుద్యోగం 7.8 శాతంగా ఉంది. ఇది 2023లో జూన్‌లో ఉన్న 7.7 శాతం కంటే కొంచెం ఎక్కువగా ఉంది. లేబర్ పార్టిసిపేషన్ రేటు మే లో 40.8 శాతం నుంచి జూన్‌లో 41.4 శాతానికి చేరుకుంది. 2023 జూన్‌లో ఉన్న 39.9 శాతం నుంచి పెరిగింది. గ్రామీణ నిరుద్యోగిత రేటు మేలో 6.3 శాతం నుండి జూన్‌లో 9.3 శాతానికి పెరిగింది. పట్టణ నిరుద్యోగిత రేటు 8.6 శాతం నుంచి 8.9 శాతానికి పెరిగింది.

లేబర్ పార్టిసిపేషన్ రేట్  అనేది మొత్తం శ్రామిక -వయస్సు జనాభాలో (15 ఏళ్లు,  అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న) పని చేసే లేదా పని చేయడానికి ఇష్టపడే, చురుకుగా ఉద్యోగం కోసం వెతుకుతున్న వ్యక్తులతో రూపొందించబడింది. కార్మిక డిమాండ్, ఉపాధి రేట్లు, మారుతున్న పోకడలు, ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి ఆలోచనాత్మకమైన విధాన చర్యలను కోరుతున్నాయి. ప్రబలమైన ఆర్థిక సవాళ్లు,  గ్రా మీణ, పట్టణ ప్రాంతాల్లో స్థిరమైన వృద్ధిని నిర్ధారించడం, మరిన్ని ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించేందుకు, దేశ ఆర్థిక స్థితి స్థాపకతను పెంపొందించడానికి ఆర్థిక కార్యకలాపాలను వైవిధ్య పరచడానికి ఉన్న ప్రాముఖ్యతను ఇది హైలైట్ చేస్తుంది. 

నిరుద్యోగిత రేటు గణన ఎలా?

ప్రస్తుత నిరుద్యోగిత రేటు అనేది ప్రస్తు తం ఉన్న ఆర్థిక పరిస్థితుల ఆధారంగా మారుతున్న శాతంగా వ్యక్తీకరించబడిన క్లిష్టమైన ఆర్థిక సూచిక. ఆర్థిక మాంద్యం సమయంలో ఉద్యోగ అవకాశాలు తక్కువగా ఉన్నప్పుడు, నిరుద్యోగం పెరుగు తుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, ఆర్థిక వృద్ధి, శ్రేయస్సు కాలంలో ప్రజలకు అందుబాటులో ఉన్న అనేక ఉద్యోగ అవకాశాలు కారణంగా నిరుద్యోగిత రేటు తగ్గుతుందని అంచనా. గతంలో మన ఆర్థిక చరిత్రలో, అనేక ముఖ్యమైన సంఘటనలు భారతదేశంలో నిరుద్యోగ రేటును గణనీయంగా ప్రభావితం చేశాయి.

గ్లోబల్ ఫైనాన్షియల్ క్రైసిస్ (2008-2009)(2008 ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభం) భారతదేశ ఆర్థిక వ్యవస్థను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసింది. ఇది వృద్ధి మందగమ నాని కి దారితీసింది. వివిధ రంగాలలో ఉపాధి అవకాశాలను తగ్గించింది. 2016లో అధిక -విలువైన కరెన్సీ నోట్లను రద్దు చేయాలని (డీమోనిటైజేషన్) ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణ యం ఆర్థిక అంతరాయాలను కలిగించింది. ముఖ్యంగా అనధికారిక రంగంలో, తాత్కాలిక ఉద్యోగ నష్టాలకు దారితీసింది. 2017లో వస్తు,సేవల పన్ను (జీఎస్టీ)అమలు  పన్ను నిర్మాణాన్ని సరళీకృతం చేయడానికి ఉద్దేశించినది. అయితే ఇది ప్రారంభంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో స్వల్పకాలిక అంతరాయాలను కలిగించి, వ్యాపారాలు, ఉపాధిని ప్రభావితం చేసింది. కోవిడ్- 19 మహమ్మారి, తదుపరి లాక్‌డౌన్ చర్యలు భారత ఆర్థిక వ్యవస్థపై తీవ్ర ప్రభావం చూపాయి. ఫలితంగా వ్యాపారాలు మూ సివేయడం. అలాగే ఆర్థిక కార్యకలాపాలు నిలిచిపోవడంతో నిరుద్యోగం పెరిగింది.

ద్రవ్యోల్బణ ఒత్తిళ్లు

భారతదేశం కూడా సంవత్సరాలుగా ద్రవ్యోల్బణ ఒత్తిళ్లను ఎదుర్కొంటున్నది. అధిక ద్రవ్యోల్బణం రేటు వినియోగదారుల కొనుగోలు శక్తిని క్షీణింపజేస్తుంది. తద్వారా వస్తువులు,సేవలకు డిమాండ్ తగ్గుతుంది. ఇది వ్యాపారాలపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. ఫలితంగా ఉద్యోగుల తొలగింపులు, హైరింగ్ ఫ్రీజ్‌లతో సహా ఖర్చులు తగ్గించే చర్యలు అధిక నిరుద్యోగిత రేటుకు దారితీస్తాయి. 2022 డిసెంబ ర్ నాటికి, హర్యానా భారతదేశంలో అత్యధిక నిరుద్యోగిత రేటును కలిగిఉంది. అక్కడ నిరుద్యోగిత రేటు 37.4 శాతంగా ఉంది. అత్యల్పం విషయానికొస్తే, భారతదేశంలో 0.9 శాతం వద్ద అత్యల్ప నిరు ద్యోగిత రేటు కలిగిన రాష్ట్రం ఒడిశా అని డేటా సూచిస్తున్నది.

నిరుద్యోగిత రేటు ఖర్చులు, వృద్ధి, ఉద్యోగ అవకాశాలను ప్రభావితం చేయడం ద్వారా భారత ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రభావం చూపుతుంది. అధిక రేటు ఆర్థిక పురోగతికి ఆటంకం కలిగిస్తుంది. అలాగే సామాజిక అశాంతికి దారి తీస్తుంది. అయితే తక్కువ రేటు అభివృద్ధి చెందుతున్న ఉద్యోగ మార్కెట్‌ను,ఎదుగుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థను సూచిస్తుంది. ఉద్యోగ కల్పన, ఆర్థికాభివృద్ధికి సంబంధించిన వ్యూహాలను తెలియజేయడానికి విధా న నిర్ణేతలు దీనిని ఉపయోగిస్తారు. 15 ఏళ్లు, అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న వ్యక్తులలో పట్టణ ప్రాంతాలలో లేబర్ ఫోర్స్ పార్టిసిపేషన్ రేట్ (ఎల్‌ఎఫ్‌పిఆర్) ప్రోత్సాహకరమైన పెరుగుదలను సర్వే చూపిస్తున్నది.

ఇది 2024ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి త్రైమాసికాల్లో 48.8 శాతం నుండి 2025 ఆర్థిక సంవత్సరం త్రైమాసికాల్లో  50.1 శాతానికి పెరిగింది. పురు షులకు ఎల్‌ఎఫ్‌పిఆర్ 73.5 శాతం నుంచి 74.7 శాతానికి,  స్త్రీలకు 23.2 శాతం నుం చి 25.2 శాతానికి పెరిగింది, ఇది స్త్రీ పురుషులు అంతా పాల్గొనే ధోరణిని సూచి స్తుంది. చివరగా, వర్కర్ పాపులేషన్ రేషి యో కూడా మెరుగుపడింది. ప్రత్యేకించి, పురుషులకు వర్కర్ పాపులేషన్ రేషియో  69.2 శాతం నుంచి 70.4 శాతానికి పెరిగింది, అయితే స్త్రీలలో ఇది 21.1 శాతం నుండి 23.0 శాతానికి పెరిగిందని సర్వే ఫలితాలు పేర్కొన్నాయి.