స్వామి శివానంద సరస్వతీ మహరాజ్ :

సాధన అనేది మనస్సును శుద్ధి చేసి స్థిరపరచడం. దానిని భగవంతునిపైన లగ్నం చేయడం. సాధన లేకుండా సాధ్య లేదా ధ్యాన వస్తువును పొందలేం. ఇందుకు జపం ఒక ముఖ్యమైన మార్గం. ‘ఈరోజు పది మాలల జపం చేస్తాను’ అని దృఢ సంకల్పం చేసుకొని, ఆ మేరకు జపం పూర్తి చేయాలి. అవసరమైన సంఖ్యలో మాలలు పూర్తి చేసే వరకు ఆసనంపై నుండి లేవవద్దు. ఇది మీ సంకల్పాన్ని బలపరుస్తుంది. మనస్సును సులభంగా నియంత్రించగలుగుతుంది.

మరో ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, అవసరమైన సంఖ్యలో మాలలను పూర్తి చేసే వరకు సాధనలో ఎటువంటి విరామం ఉండకూడదు. ప్రాపంచిక ఆలోచనల ప్రవేశం, ప్రణాళికలు మొదలైనవి అవాంఛనీయ విరామాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. జపం రెండు మాలలను ముగించిన తర్వాత ఏదైనా విరామం వస్తే, ఆ రెండు మాలలను చేర్చకూడదు.

మళ్లీ జపాన్ని ప్రారంభించి పది మాలలు పూర్తి చేయడానికి ప్రయత్నించాలి. నాలుగు మాలలు పూర్తి చేసిన తర్వాత ఏదైనా విరామం వచ్చినా ఆ నాలుగు మాలలనూ చేర్చవద్దు. మళ్లీ పది మాలలు పూర్తి చేసేందుకు ప్రయత్నించాల్సిందే. ఇది నిజమైన జప క్రమశిక్షణ. ఇటువంటి సాధన ఫలం అత్యున్నత లక్ష్యానికి చేరుస్తుంది. 

మూసి ఉన్న గదిలో ఆసనంపై కూర్చున్న క్షణం, ‘మానసిక సన్యాసిని’ అనే అనుభూతి పొందాలి. ప్రపంచంతో లేదా కుటుంబసభ్యులతో ఎలాంటి సంబంధం ఉండకూడదు. అన్నీ మర్చిపోవాలి. తలుపు వద్ద ఎవరైనా తట్టినట్లయితే కలవర పడవద్దు. తలుపు తెరవవద్దు. సాధనను పూర్తి చేసే వరకు డిస్టర్బ్ చేయవద్దని కుటుంబసభ్యులకు చెప్పాలి.

గది నుండి బయటకు వచ్చినప్పుడు అదే సాత్విక భావాన్ని కొనసాగించడానికి ప్రయత్నించాలి. మంత్రాన్ని లేదా భగవం తుని నామాన్ని ఎల్లప్పుడూ పఠించాలి. ఏదైనా విరా మం ఉంటే మళ్లీ స్మృతి చేస్తూ ఉండండి. క్రమంగా ధ్యానం, జప పారాయణం అలవాటుగా లేదా సహజంగా మారుతుంది. స్పృహ లేదా ఆబ్జెక్టివ్ మనస్సు అప్పుడప్పుడు దానిని మరచిపోయినప్పటికీ, ఉపచేతన లేదా ఆత్మాశ్రయ మనస్సు ఎప్పుడూ పేరును పునరావృతం చేస్తూనే ఉంటుంది.

ప్రపంచంలోని కార్యకలాపాల సమయంలో జాగ్రత్తగా లేదా అప్రమత్తంగా లేకుంటే మూసి ఉన్న గదిలో చేసిన సాధన, సృష్టించిన సంస్కారాలు లేదా ముద్రలు అన్నీ తుడిచి పెట్టుకుపోతాయి. పని చేసే  కంపెనీ గురించి, ప్రాపంచిక చర్చలు, తీసుకునే ఆహారం, ధరించే దుస్తులు, వస్తువులు, వినే మాటలు మొదలైన వాటిని మనసులోకి రానీయకుండా జాగ్రత్తగా ఉండాలి. అసభ్యకరమైన లేదా కఠినమైన పదాలు మాట్లాడకూడదు. సాత్విక ఆహారాన్ని తీసుకోవాలి. సాధారణ దుస్తులు ధరించాలి. 

మనస్సును భగవంతుని స్వరూపంపై ఎల్లప్పుడూ నిలపాలి. ఏ రూపంలో చూసినా దాని ముద్ర వేయా లి. ప్రాపంచిక ఆలోచనలు మనశ్శాంతిని భంగ పరుస్తాయి. సాధనలో పూర్ణత్వాన్ని పొందాలనుకుంటే యోగా నియమాలను విధిగా పాటించాలి. సంకల్పం ఉన్నచోట ఒక మార్గం ఉంటుంది. బలమైన ఆకాంక్ష, దహన ముముక్షుత్వం ఉంటే లోపల నుండి బలం వస్తుంది. ప్రపంచంలోనే ఉన్నప్పటికీ అన్ని నియమాలను పాటించగలరు. పండిట్ మదన్ మోహన్ మాల వ్య, గాంధీజీ వంటి వారెందరో ప్రపంచంలో ఉంటూనే ఆధాత్మిక పరిణామం చెందారు.